|
|
|
|
In 2005 werd de stichting Studiebeurs voor Studenten in Afrika (SSA) opgericht. Nu, twintig jaar later, rondt SSA af en blikt terug op een mooi resultaat: 111 jonge, gedreven mensen met dromen en passies kregen door financiering van SSA de mogelijkheid om te studeren.
In totaal heeft SSA 385.000 euro aan beurzen uitgegeven. De enige overhead van SSA waren bankkosten.
In Beira, Mozambique, hebben 73 studenten de kans gekregen om een universitaire medische studie te volgen. 45 zijn arts geworden, 23 hoofdverpleegkundige. In totaal zijn er in die twintig jaar slechts vijf studenten uitgevallen.
Dit jaar studeren de twee laatste SSA-studenten af – een verpleegkundige en een arts. Eén arts zoekt nog werk, de rest van de studenten is werkzaam in de medische sector in Mozambique. Een aantal van hen geeft les op medische faculteiten en op mbo’s voor verpleegkundigen.
Eén arts is sinds een paar jaar de hoogste baas van de eerste hulp in het land, twee specialiseren zich in Portugal: één in cardiovasculaire- en ademhalingswetenschappen, een ander in geriatrie. Een derde student doet de specialisatie kinderarts in Brazilië.
Sloppenwijk
In Nairobi, Kenia, steunde SSA 38 jongeren, vooral uit de sloppenwijk Korogocho. Sommigen maakten de middelbare school af en begonnen een eigen handeltje. Een deel leerde door op vakopleidingen en elf hebben een bachelor gehaald op de universiteit. Er zijn zeer weinig banen te vinden in Kenia, maar de SSA studenten vinden allemaal binnen een jaar of twee werk.
Eéntje, Raphael Obonyo Onyango, haalde zijn master. Hij werkt bij de Verenigde Naties, reist de hele wereld rond als ambassadeur voor jongeren, publiceert in kranten en is vaak op de Keniaanse televisie. In zijn openbare optredens vertelt hij altijd over het leven in Korogocho, waar hij vandaan komt.
In totaal vielen er zes leerlingen uit in Nairobi, vijf op de middelbare school, één op de universiteit.
Ontstaansgeschiedenis
Het idee om studiebeurzen te financieren in Beira is ontstaan toen mijn partner Frank en ik daar woonden en hoorde dat er schrikbarend weinig artsen waren in het land. We stichtten SSA, richtten ons op medische studies en gingen een samenwerking aan met de medische faculteit van de katholieke universiteit in Beira.
Deze universiteit was de eerste in Mozambique die aan probleem gestuurd onderwijs (PGO) deed. PGO is een pedagogisch concept met als uitgangspunt het actief werven van kennis in plaats van het passief kennis overdragen. In de praktijk komt het er op neer dat studenten vraagstukken krijgen die ze zelf moeten oplossen door research, studie en overleg met elkaar. De Universiteit van Maastricht trainde docenten van de katholieke universiteit in Beira op PGO onderwijs.
Op de katholieke universiteit werkten Italiaanse nonnen die onze contactpersonen werden en gemotiveerde, slimme, armlastige studenten selecteerden en begeleidden. De collegegelden van de SSA-studenten gingen via de nonnen rechtstreeks naar de universiteit. Afgestudeerden hadden een baangarantie bij de overheid.
Alle studiejaren
SSA zocht sponsoren die het aandurfden om één student te steunen voor alle studiejaren. Dat is enorm goed gelukt; mensen uit onze eigen kringen, maar ook onbekenden die zich meldden nadat er een stukje in Trouw had gestaan over SSA, stapten in.
De afgelopen jaren zijn Frank en ik regelmatig in Beira geweest. We bezochten dan de universiteit en hielden bijeenkomsten met SSA studenten. Het is steeds weer geweldig om te zien hoe de verlegen en onzekere jongetjes en meisjes die SSA jaren geleden in het programma opnam, uiteindelijk zijn uitgegroeid tot serieuze, goed geïnformeerde, betrokken volwassenen en artsen.
In 2011 waren we bij de buluitreiking van de onze eerste studenten, in 2012 organiseerden we een sponsorreis met vijf sponsoren en zijn daarna nog veel geweest. Ook het afgelopen jaar, toen we op reis waren en tevens de laatste twee SSA studenten en twee artsen bezochten. Uiteraard waren onze reis- en verblijfskosten nooit op rekening van SSA.
Sloppenwijk
Een paar jaar later is Nairobi erbij gekomen; we kwamen terecht in de sloppenwijk Korogocho, raakten bevriend met een Italiaanse pater die daar werkte en besloten kinderen van de middelbare school in de wijk te steunen. Ik bleef een maand in de wijk en raakte bevriend met Raphael Oduor Otieno, een sociaal werker in Korogocho. Hij werd ons contactpersoon in de wijk en selecteerde en coachte scholieren. We betaalden de beurzen direct aan de school.
Ook voor Korogocho zochten we sponsoren die voor één kind alle jaren van de middelbare school wilden betalen. We waren wederom verrast door het grote aantal sponsoren dat zich meldde.
Vervolgstudie
In 2015 is SSA begonnen om onze scholieren na de middelbare school de mogelijkheid te geven verder te leren. De sociaal werker in Nairobi Eunice Onyango, die we al jaren kennen, kon dat op zich nemen. Sponsoren die bereid waren een vervolgstudie te betalen, gingen met Eunice aan de slag.
Twaalf jaar lang ben ik ongeveer om de twee jaar naar Korogocho geweest om de SSA scholieren thuis te bezoeken. In 2010 schreef ik een boek over de wijk (De buren van Obama’s oma) en in 2014 is een SSA-sponsorreis georganiseerd naar Korogocho met vijf sponsoren.
Give-a-Way
SSA begon in 2005 met een bedrag van ruim 16.000 euro. Dat geld kwam van onze vorige stichting, Give-a-Way, waar we eind jaren negentig mee waren begonnen. Give-a-Way liet in Korogocho en Beira en later ook in Mutare, Zimbabwe, unieke relatiegeschenken voor Nederlandse bedrijven maken door werkloze jongens. Door de ingewikkelde logistiek en strenge douaneregels zijn we ermee gestopt.
We veranderden, met instemming van het bestuur, de doelstelling van Give-a-Way in de doelstellingen van SSA en vroegen een ANBI status aan. Het geld dat nog in de Give-a-Way pot zat, bewaarden we voor onvoorziene zaken van de nieuwe stichting, SSA.
Giften
SSA zocht nooit giften, de werkwijze was immers dat een sponsor alle jaren betaalde voor één student. Toch werd de geldpot van SSA steeds groter; buren zamelden een paar honderd euro in, een Nederlandse pater schonk geld en in 2012 kreeg SSA een gift van de projectorganisatie Maasvlakte 2, waar Frank werkte. Zij haalden op een feest 8.000 euro op.
Bovendien bleef er door wisselkoerswijzigingen van het bedrag dat sponsoren voor studenten in Mozambique betaalden, behoorlijk wat over. In overleg met de sponsoren is toen besloten om studenten die geen geld meer hadden voor de laatste jaren van hun studie, aan boord te nemen.
Vijf per jaar
Sinds een paar jaar hebben we geen sponsoren meer aangezocht en zijn gaan uitfaseren. Ons contactpersoon in de sloppenwijk, Raphael Oduor Otieno, woont er niet meer en Eunice in Nairobi, die de vervolgstudies regelt, houdt er volgend jaar mee op.
In Mozambique geeft de overheid geen baangaranties meer en duurt het gemiddeld twee jaar voordat de artsen en verpleegkundigen werk vinden. En onze contactpersoon de Italiaanse non is oud en zal binnenkort stoppen.
Bovendien is het mooi geweest; twintig jaar, 111 studenten, onder wie elf uitvallers. Dat is vijf studenten per jaar.
De pot is nu bijna leeg: het restje gaat naar een scholier in Nairobi, voor zijn laatste bachelor jaar economie en Ssatistieken.
Mooi, verdrietig, verrassend
De twintig jaar SSA stonden bol van mooie, verdrietige en verrassende dingen: sponsoren stonden uit eigen beweging hun scholieren en studenten bij in moeilijke tijden en vroegen ons meestal om advies. Ze kochten een laptop, een computer, een gitaar, zamelden geld in voor een afgebrand huis, gaven leefgeld, betaalden voor een rijbewijs en een operatie.
Uit de sloppenwijk Korogocho zijn Raphael Obonyo Onyango en Steven Nyagah op uitnodiging van het Festival Mundial in Nederland geweest. De coach in de sloppenwijk, Raphael Oduor Otieno, kwam ook naar Nederland. SSA betaalde zijn ticket. Sponsoren hebben hem ontmoet op een bij ons thuis georganiseerde bijeenkomst.
Zwanger
Er waren meisjes die zwanger raakten, een jongen die op de universiteit studeerde en lid werd van een bende en jongeren die afhaakten om aan armoede gerelateerde redenen: meisjes die moesten trouwen, omdat er dan een mond minder te voeden was. Meisjes die zich daar tegen verzetten en ruzie thuis hadden en scholieren die moesten stoppen en gaan werken om bij te dragen aan hun familie.
Vermoord
Vier studenten werden wees – één studente verloor in één jaar haar vader en zus. En onze eerste student, mensenrechtenactivist Steven Nyagah werd vermoord in Korogocho. Als herdenking aan hem heeft een Nederlandse kunstenaar het project ‘Human Rights Tattoo’ www.humanrighstattoo.org opgezet en tatoeëert wereldwijd, letter voor letter, de Universele Verklaring van de Rechten van de mens op ieder die dat wil.
Frank heeft een u-tje op zijn schouder van het woord ‘such’ uit de zin in artikel 2: ,,Everyone is entitled to all the rights and freedoms set forth in this Declaration, without distinction of any kind, such as race, colour, sex, language, religion, political or other opinion, national or social origin, property, birth or other status”. Ik heb een kleine A op mijn schouder van ‘as’ uit dezelfde zin.
Gemotiveerd
SSA heeft enorm veel gebracht. Niet alleen voor de jonge mensen die de kans kregen om te studeren en met hun kennis kunnen bijdragen aan hun land. Maar ook voor ons. Zo had SSA een enorm betrokken bestuur dat in Beira en Nairobi is geweest en veel sponsoren heeft aanbracht. En we hadden zeer gemotiveerde sponsoren die ons veel vertrouwen gaven. Sommigen waren begaan met hun student en houden zelfs na de studie, nog contact.
Verrijkend
Voor ons was SSA ook een unieke mogelijkheid om dichtbij scholieren en studenten te zijn, een stukje van hun leven te mogen mee maken. We kregen te maken met de effecten van slecht bestuur, cyclonen, stakingen, rellen, wisselende wetgeving, onwillige banken, anti-witwas wetgeving, overstromingen en ga zo maar door.
Wat ons het meest bijblijft is het doorzettingsvermogen van de studenten in zeer moeilijke omstandigheden. Dat leert relativeren, begrijpen en is enorm verrijkend.
We houden dat vast, want er is een heel aantal oud- studenten met wie we nog contact hebben.
Mary-Ann Sandifort, directeur SSA
Mede namens
Frank Maasson, partner en SSA penningmeester
en
Jaap Groot, SSA voorzitter
Maaike de Hon, SSA secretaris
en
Ike Koeman, oud SSA voorzitter
